Elurretako Andra Maria

Elurretako Andra Mariaren ermita 1500. urtearen inguruan eraiki zuten, Donejakue bidearen ondoan; hor, usadioaren arabera, erromes-ostatu bat ere egon zen. Nabe bakarreko eraikin xumea da. Deigarria da, oso, bere zurezko estalkia: teilatu-hegal zabala du, zurezko ziriz jositako jabaloi handien eta harrizko modiloi edo ukondoen gainean. Estruktura hori oso ohikoa da herri-arkitekturan. Ermitaren kanpoko aldean, arku-zorrotzadun atearen ondoan, ur bedeinkatutarako harrizko ontzi nabarmena dago. Baselizak leiho estuak (gezileiho deritzonak) dauzka; hegoaldeko horman, ordea, koruaren parean, jarlekudun a leiho biki nabarmena dauka. Horrek arinki puntatutako bao bi ditu eta, haien artean, mainel izeneko zutabe txiki bat. Ermitaren barnera, bi isurkiko estaldura dago; burualdean, ostera, zeru izeneko ganga berezia dago: erdi kanoi formako hauts-babesa, kontsakrazioan eukaristia babesteko balio duena. Eraikinaren oinaldean korua dago; bere frontala edo habe nagusia harresiei itsatsitako zutoinetan datza. Ermitako zorua arrain-hezurren forman jarritako adreilu trinkozkoa da.

XVIII. mendean, gaur egun duen trazadurara aldatu zen bidea; ondorioz, kapera txiki bat eraiki zen, jatorrizko ermitatik metro gutxira, Elurretako Andra Mariaren eta erromesen arteko harremanari eusteko asmoz. Santutxu izena du kapera horrek eta ermita limosnaria da; hau da, ibiltariek edo erromesek Ama Birjinaren mesedea burutzeko ematen dituzten limosnak jasotzea da bere helburu nagusia. Oinplano karratuko eraikina da, harlangaitz-hormak eta lau isurkiko estaldura dituena. Aurreko hormak burdin sarea du, leiho handi bat estaltzen duena. Horren zehar, erretaulan dagoen Ama Birjina eta Haurraren irudia ikusten da. Ermitako kanpoaldean, antzinako harrizko limosna-ontzia dago.